Từ khi có nước sạch sử dụng sau trận lũ, ông Trần Văn Đoàn, sống tại xóm 10, (xã Cẩm Hưng, huyện Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh) không phải dùng nước không an toàn hoặc tìm cách khoan giếng lấy nước sinh hoạt qua mùa lũ. Nhà ông là một trong những hộ dân ở miền Trung được hỗ trợ lắp đặt miễn phí hệ thống lọc nước nhằm khắc phục tình trạng thiếu nước sạch sinh hoạt, sử dụng nguồn nước nhiễm bẩn.
Hệ thống này là kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học Đại học Công nghệ Sydney và các đối tác Việt Nam gồm Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Đại học Quốc gia Hà Nội, Viện Khoa học và Công nghệ môi trường (Đại học Bách khoa Hà Nội) và công ty sản xuất thiết bị lọc trong nước, thực hiện từ năm 2016. Hệ thống phục vụ cho vùng nông thôn nên được thiết kế dễ dàng lắp đặt, sử dụng loại vật liệu lọc hiệu quả với chi phí hợp lý.
Một hệ thống lọc được lắp tại trường mầm tại Hà Nội. Ảnh: Nhóm nghiên cứu)
Hai loại máy lọc được nhóm nghiên cứu thiết kế gồm hệ thống lọc nước ngầm và lọc nước máy. Thiết bị bao gồm bốn cấp xử lý nguồn nước gồm lõi lọc Polypropylen, than hoạt tính cao cấp, màng vi lọc UF giúp loại bỏ 95% các chất gây ô nhiễm. Nguồn nước đi qua các cấp lọc nhờ áp lực từ máy bơm điện hoặc bơm tay
Trong mỗi cột lọc, nhóm sử dụng vật liệu quặng khoáng tự nhiên (đá ong), phụ phẩm công nghiệp sinh học, 8 loại than hoạt tính và ba loại vật liệu nhựa trao đổi ion. Các cột lọc có thể được gắn thêm tuỳ thuộc vào chất lượng nguồn nước đầu vào, bởi ngoài arsen còn có chất ammonia, vi sinh, hữu cơ hoặc sắt trong nước bẩn.
Nhóm nghiên cứu cho biết, khác với những hệ thống lọc nước trên thị trường, thiết bị sử dụng phương pháp điện hóa xử lý arsen, vì vậy có thể sử dụng pin mặt trời thân thiện môi trường để vận hành hệ thống, thay thế ắc quy khi không có điện. Đặc biệt, nhóm và các nhà nghiên cứu Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã chế tạo thành công một loại vật liệu lọc giúp loại bỏ lượng arsen xuống mức an toàn đạt 0.01 mg/l, đạt tiêu chuẩn chất lượng nước uống của Bộ Y tế.
Đưa vào lắp đặt tại vùng địa phương các tỉnh phía Bắc (Hà Nam, Hưng Yên), hệ thống có thể vận hành với công suất 5m3/h. Nước sau khi qua hệ thống lọc đều được kiểm nghiệm và đạt tiêu chuẩn chất lượng nước uống của Bộ Y tế.
Mẫu nước sau khi đi qua hệ thống lọc (phải) trong hơn khi nhìn bằng mắt thường. (ảnh: Nhóm nghiên cứu
Cụ thể, nồng độ Fe (sắt) trong nước nguồn ra đạt 0,2 mg/l, thấp hơn so với tiêu chuẩn cho phép về chất lượng nước ăn uống (0,3 mg/l). Nồng độ các kim loại khác trong nước đều đạt, theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước ăn uống. Đặc biệt hai chủng vi khuẩn Coliform và E. coli gây bệnh tiêu chảy, không được tìm thấy trong nước sau khi qua màng lọc.
Tới nay, sản phẩm của nhóm đã lắp tại hàng trăm hộ dân tại Hà Nam, Hà Nội. Hiện nhóm đã kết hợp với công ty cung cấp thiết bị và chuyên gia trong nước để tiến hành lắp đặt cho hộ dân miền Trung thiếu nước sạch trầm trọng do ảnh hưởng nặng nề của lũ. "Bắt đầu cuối tháng 10, chín hệ thống lọc được đưa vào hoạt động tại hộ dân, dự kiến 61 hệ thống nữa sẽ được trao vào đầu tháng 11 ", nhóm nghiên cứu cho biết.
Dự án này nằm trong chương trình đổi mới sáng tạo Aus4Innovation của Australia hợp tác với Bộ Khoa học và Công nghệ nhằm ứng dụng kết quả nghiên cứu để cung cấp nguồn nước sạch, xử lý nước ô nhiễm vùng nông thôn.
Nguyễn Xuân